Skip to main content

Rekultywacja rezerwatu
przyrody Kwiecewo

Zadania

1. Remont stacji pomp

Stacja pomp jest obiektem strategicznym i niezbędnym do realizacji zadań projektu, przede wszystkim corocznego osuszania zbiornika w celu przeciwdziałania hypertrofizacji. Obecnie stacja nie posiada sprawnych pomp ani podłączenia prądu. Zatem w celu uruchomienia stacji należy przeprowadzić generalny remont. Dzięki zamontowaniu paneli fotowoltaicznych w ramach remontu część energii wykorzystywana do pracy pomp będzie pochodziła z OZE. Pozwoli to także na obniżenie kosztów użytkowania stacji pomp.

2. Osuszanie rozlewiska

Dzięki corocznemu osuszaniu rozlewiska zostaną uruchomione procesy mineralizacji osadów dennych. Na zadanie składa się: dwukrotne odmulenie rowów doprowadzających wodę do stacji pomp oraz koszty pracy stacji pomp (prąd). Obecnie stan rowów znajdujących się pod wodą nie pozwala na sprawne odprowadzanie wody. Odmulanie będzie polegało na mechanicznym usunięciu osadów z dna rowów i rozplantowaniu ich w zasięgu koparki. Z uwagi na to, iż rozlewisko będzie funkcjonowało corocznie w okresie styczeń-lipiec, rowy będą zamulały się ponownie dość szybko. Konieczne jest zatem powtarzanie odmulania.

3. Koszenie i wywóz biomasy z dna zbiornika

Po osuszeniu rozlewiska kluczowym elementem jest usuwanie biomasy, czyli roślinności porastającej dno osuszonego zbiornika. Rośliny, które porastają dno i obrzeża zbiornika do swojego wzrostu pobierają biogeny zgromadzone w osadach dennych. Usuwanie roślin oznacza usuwanie biogenów, co jest kluczowe w procesie regeneracji rozlewiska. Na zadanie składa się: koszenie roślinności porastającej dno zbiornika i wywóz poza obszar rozlewiska. Biomasa będzie usunięta poza obszar rozlewiska i zutylizowana.

4. Koszenie i wywóz biomasy z obszarów poza obrębem rozlewiska

Celem koszenia biomasy (w tym trzciny) na użytkach zielonych jest przywrócenie mozaiki siedlisk terenów  otwartych. Obecnie trzcina pospolita powiększa swój areał zarówno w obrębie wody, jak i w obrębie użytków zielonych, zajmując coraz większy obszar. Koszenie będzie wykonane po okresie lęgowym ptaków, lecz na tyle wcześnie, aby zabieg ten wykonać jeszcze przed przekwitnięciem trzciny. Wówczas efekty koszenia są najlepsze. Użytki zielone poza zasięgiem wody wymagają corocznego koszenia, aby stanowiły atrakcyjne miejsca dla ptaków krajobrazu rolniczego. Biomasa pozyskana z użytków zielonych będzie wywieziona poza obszar projektu.

5. Odłów karasia srebrzystego i zarybianie rozlewiska

Obecnie ichtiofauna rezerwatu zdominowana jest przez karasia srebrzystego (gatunku obcego w Polsce) o masie przekraczającej 0,5 kg. Ryby te są odporne na warunki środowiskowe niekorzystne dla innych gatunków a okresowo panujące w zbiorniku. Ponadto ryby te przez wysoko wygrzbiecone ciało oraz pierwszy promień płetwy grzbietowej i odbytowej przekształcony w kolec, są trudnodostępne nawet dla tak dużych rybożernych ptaków jak kormoran czy czapla biała lub siwa. Karaś srebrzysty jest konkurentem o zasoby dla innych gatunków ryb karpiowatych, a zwłaszcza dla karasia pospolitego, lina, a w nieco mniejszym stopniu dla różanki i słonecznicy. Karaś srebrzysty żeruje na ikrze współwystępujących ryb autochtonicznych, doprowadzając do zmniejszania sukcesu rozrodczego gatunków rodzimych. Jest też przenosicielem dalekowschodnich pasożytów i chorób, w tym endopasożytów stanowiących zagrożenie dla ryb europejskich. Karaś srebrzysty zakłóca tarło rodzimych ryb karpiokształtnych przez wchodzenie z nimi w kontakt rozrodczy (gynogeneza), co w konsekwencji obniża odsetek zapłodnionych jaj gatunków wykorzystywanych do gynogenezy. Szybsze tempo klonalnego rozrodu karasia srebrzystego niż koegzystujących z nim gatunków rodzimych powoduje, że w krótkim czasie zdobywa on przewagę liczebną w zespołach ichtiofauny.

Badania ichtiofauny rozlewiska, jakie wykonano w roku 2023 pokazały, że gatunek ten jest dominantem i stanowi nawet do 85% udziału ilościowego ryb. Odłów karasia srebrzystego spowoduje zmianę tego stanu. Zostaną wyeliminowane osobniki duże i nie stanowiące bazy pokarmowej ptaków. Odłów ryb będzie miał miejsce przy każdorazowym osuszaniu zbiornika, aby nie dochodziło do zjawiska śnięcia ryb. Osuszanie polderu i coroczny odłów ryb nie spowodują całkowitego usunięcia ryb ze zbiornika, które zostaną w rowach. Ponadto karaś srebrzysty potrafi przetrwać bez wody zagrzebany w mule (np. w rowach) przez kilka tygodni. Z powodu konieczności dalszej eliminacji karasia srebrzystego, rezerwat zostanie zarybiony rodzimymi gatunkami ryb, które wypełnią lukę po odłowieniu ichtiofauny oraz wpłyną na ograniczenie populacji karasia srebrzystego poprzez relację drapieżnik-ofiara. Pozostałe drobne gatunki ryb jak np. słonecznica pojawią się w wodach rezerwatu naturalnie. Pojawianie się słonecznicy w zbiornikach ma charakter spontaniczny. Translokacja słonecznicy między zbiornikami odbywa się przy udziale ptaków. O ile ikra przyklejona do nóg ptaków może stanowić jeden z przykładów translokacji, o tyle wiadomo także, że ikra ryb wydalana jest przez ptaki razem z kałem (nie wszystkie jaja ikry zjedzone np. przez kaczki są trawione). Dzięki temu ptaki stanowią istotny wektor w zasiedlaniu zbiorników przez ryby. Dzięki szybkiemu zarybieniu zwiększy się udział ryb z gatunków rodzimych a zmniejszy się udział karasia srebrzystego.

6. Przekształcenie gruntów ornych w użytki zielone

Obecnie na obszarze rezerwatu znajdują się obszary użytkowane jako grunty orne. Wynika to z faktu, iż właściciele/użytkownicy nieruchomości sąsiadujących z rezerwatem wykraczają poza granice swoich działek wjeżdżając z pracami rolnymi (grunty orne) w obszar rezerwatu, tym samym zmniejszając powierzchnię użytków zielonych w rezerwacie. Powoduje to zwiększony spływ biogenów do wód polderu. Należy zatem przekształcić te obszary w użytki zielone, które będą w lepszy sposób filtrowały dopływające biogeny do wód rozlewiska. Do tego niezbędne będzie okazanie przebiegu granic rezerwatu wszystkim użytkownikom działek sąsiadujących z rezerwatem. Dzięki przekształceniu gruntów ornych w użytki zielone zostanie zwiększona powierzchnia użytków zielonych wokół rozlewiska i zmniejszona zostanie ilość biogenów spływających do polderu. Na zadanie składa się: usługa geodezyjna, wyrównanie zaoranego obszaru, zbiór kamieni, zasiew traw.

7. Budowa ogrodzenia antydrapieżniczego

Presja drapieżników na ptaki jest obecnie jedną z głównych przyczyn spadku liczebności wielu gatunków ptaków, w szczególności gatunków gnieżdżących się na ziemi. Eliminacja drapieżników jest niezbędna, jednak wymaga dużego zaangażowania sił i środków a także powinna mieć charakter stały, gdyż wyeliminowanie drapieżników na ograniczonym terenie powoduje szybki napływ nowych z terenów sąsiednich. Dlatego też w obszarach cennych przyrodniczo najlepszym rozwiązaniem jest tworzenie bezpiecznych miejsc dla ptaków w postaci ogrodzeń antydrapieżniczych. Ogrodzenia te zbudowane są z szeregu stalowych linek rozmieszczonych od ziemi co kilka-kilkanaście centymetrów, podłączonych do prądu (pastuch elektryczny). Stworzenie powierzchni bez drapieżników pozwoli ptakom bezpiecznie wyprowadzać lęgi. Do infrastruktury wypasowej zaliczamy: ogrodzenie antydrapieżnicze, kontener z urządzeniami prądowymi, panele słoneczne na dachu kontenera. Na ogrodzonych powierzchniach należy także przywracać wypas zwierząt. Planuje się wybudowanie ogrodzenia antydrapieżniczego o powierzchni ok 20 ha.

8. Budowa stałych wodopojów dla zwierząt

Wypas zwierząt w ogrodzeniu antydrapieżniczym rozpocznie się od czasu wyprowadzenia piskląt z gniazd aż do zgryzienia biomasy przez zwierzęta gospodarskie, co oznacza że może potrwać nawet 4,5 miesiąca. Przez ten czas zwierzęta musza mieć dostęp do wody pitnej. Z tego powodu zaplanowano budowę stałych wodopojów (2 szt.) dla zwierząt w postaci oczek wodnych, zlokalizowanych w obniżeniach gruntu. Będą to oczka wodne (wodopoje) o powierzchni do 500 m2 i głębokości do 2 m, wybudowane jako wykop w ziemi, z łagodnymi brzegami.

 

9. Wypas zwierząt

Na ogrodzonej powierzchni antydrapieżniczej prowadzony będzie wypas zwierząt w obsadzie: w terminie 15.06-20.07 obsada maksymalna 0.5 DJP/ha, w terminie po 20.07 - obsada maksymalna 2 DJP/ha. Oznacza to, że maksymalna liczba zwierząt (bydło lub konie) wyniesie ok 40. Zwierzęta będą pochodzić z gospodarstwa PTOP w Żywkowie (bydło rasy polskiej czerwonej) oraz od lokalnych hodowców. Zwierzęta te będą wymagały doglądania, stałego monitorowania czy są zdrowe i nic im nie zagraża. Ponadto wypas wiąże się z 5-krotnym wykaszaniem pod ogrodzeniem w ciągu roku, aby nie dopuścić do spadku napięcia w linkach, bowiem rosnąca trawa, która zaczyna dotykać linek powoduje spadek napięcia prądu i w konsekwencji ogrodzenie nie jest skuteczne.

10. Monitoring przyrodniczy

Monitoring przyrodniczy ma na celu weryfikację zmian środowiskowych, jakie zachodzą na obszarze projektu. Monitoring przyrodniczy podzielono na następujące składowe:

A. Monitoring ornitologiczny. Badania ornitologiczne mają na celu zarówno badania ptaków lęgowych, jak i migrujących.

B. Monitoring hydrobiologiczny. Celem badań jest monitoring zasobów makrozoobentosu wód na obszarze projektu.

C. Monitoring osadów dennych. Celem badań jest weryfikacja stopnia mineralizacji oraz składu osadów dennych, w okresach osuszania zbiornika.

D. Monitoring hydrologiczny. Celem badań jest monitoring stanu troficznego wód powierzchniowych na obszarze projektu oraz wód podziemnych. Dokonane zostaną pomiary parametrów charakteryzujących właściwości fizyczno-chemiczne wody (np. zawartość fosforu całkowitego, azotu całkowitego i azotu organicznego czy przeźroczystość wody i koncentracja chlorofilu) w rezerwacie.

11. Działania informacyjno-promocyjne

Zadanie obejmuje produkcja filmu dokumentalnego, wykonanie podstrony internetowej projektu, organizację konferencji na zakończenie projektu, przeprowadzenie wycieczek przyrodniczych po obszarze projektu oraz wykonanie tablicy informacyjnej.

Rekultywacja rezerwatu przyrody Kwiecewo

Rekultywacja rezerwatu przyrody Kwiecewo