Dolina górnej Narwi to obszar, na którym już od ponad 10 lat koncentrujemy działania mające na celu poprawę stanu siedlisk ptaków wodno-błotnych. Wcześniej, w miejsce użytkowanych niegdyś rolniczo łąk i pastwisk, pojawiły się duże i zwarte obszary trzcinowisk i wysokiej roślinności zielnej. To diametralnie i w krótkim okresie doprowadziło do znacznego zubożenia występującego w dolinie składu gatunkowego ptaków lęgowych i przelotnych, a także ograniczyło samą liczbę przebywających tu osobników. Na szczęście udało się nam odwrócić te niekorzystne trendy. Przywróciliśmy do użytkowania kilkaset hektarów łąk, a na 300 hektarach prowadzimy wypas bydła i koni.
Od kilku lat wykonujemy monitoring ptaków lęgowych na wybranych powierzchniach. Teraz postanowiliśmy rozpoznać stan populacji ptaków przelotnych z rzędu siewkowych i blaszkodziobych. Liczenia przeprowadziliśmy na odcinku między Narwią a Ploskami, z 13 punktów obserwacyjnych, w 5 terminach (3 liczenia wiosenne i 2 liczenia jesienne).
Badania wykazały, że miejsca koncentracji ptaków podczas wiosennej migracji są wyraźnie skorelowane z obszarami, na których prowadzony jest wypas. Osiem kluczowych dla przelotnych ptaków obszarów, rozciągniętych wzdłuż całego badanego odcinka doliny, skupiało za każdym razem niemal wszystkie ptaki stwierdzane w trakcie kontroli. Jednym z takich miejsc jest powierzchnia Trześcianka, na której koncentrują się zadania realizowanego przez nas obecnie projektu.
Podczas liczeń stwierdziliśmy 38 gatunków przelotnych ptaków wodno-błotnych (18 gat. z rzędu blaszkodziobych i 20 gat. z rzędu siewkowych). Największe maksymalne liczebności odnotowaliśmy dla gęsi. W połowie marca ich liczba osiągnęła ok. 6300 osobników. Były to głównie gęsi białoczelne z niewielką domieszką gęsi tundrowych, które swój szczyt przelotu osiągają wcześniej. W trakcie pierwszej, marcowej kontroli obserwowaliśmy takie gatunki jak krzyżówka (500 os.), świstun (660 os.) czy rożeniec (200 os.). W połowie kwietnia przypadał szczyt przelotu cyranek, cyraneczek, płaskonosów, krakw (odpowiednio do 26, 900, 250, 60 os.). Mieszane stado czernic (50 os.), głowienek (22 os.) i pojedynczych ogorzałek obserwowaliśmy na dwóch kwietniowych kontrolach. Na każdej z przeprowadzonych kontroli wiosennych odnotowaliśmy obecność łabędzi niemych (do 68 os.) i krzykliwych (do 35 os.).
Od połowy kwietnia rozpoczyna się w dolinie Narwi okres migracji większości ptaków siewkowych. Nie dotyczy to dość wczesnego migranta – bataliona, który już wtedy osiąga najwyższe liczebności i jest tu najliczniejszym reprezentantem swojego rzędu w trakcie wiosennej migracji (1050 os.). Inne liczniejsze gatunki obserwowane wiosną to: czajka (166 os.), śmieszka (240 os.), rycyk (10 os.), kwokacz (24 os.) i łęczak (230 os. stwierdzony podczas dodatkowej kontroli w maju), rybitwa białoskrzydła (50 os.).
Wiosną dolina górnej Narwi jest zatem bardzo ważnym punktem na trasie wędrówki ptaków wodno-błotnych i chętnie wykorzystywanym miejscem odpoczynku i żerowania. Jesienią, płynąca w korycie rzeka, bez tworzących się choćby niewielkich rozlewisk, jest unikana przez ptaki wodno-błotne, które w dużo mniejszych niż wiosną liczbach, mogą wykorzystywać dolinę Narwi jako korytarz migracyjny, ale nie zatrzymują się tu na odpoczynek. W tym czasie odnotowaliśmy na rzece jedynie obecność niewielkich grup krzyżówek.
Inwentaryzację na zlecenie PTOP przeprowadzili ornitolodzy z Towarzystwo Przyrodnicze Dubelt
Zdjęcia: Grzesiek Grygoruk